Spis treści:
Przygotowanie samego procesu sterylizacji wierteł stomatologicznych nie różni się od wyjaławiania innych narzędzi medycznych. Należy zadbać o odpowiednie opakowanie do sterylizacji (najwygodniejsze będą małe torebki papierowo-foliowe, np. torebki do sterylizacji STERIM w rozmiarze 60 x 100 mm, konieczne jest oczywiście również umieszczenie w opakowaniu chemicznego testu kontroli sterylizacji, np. test STERIM typu 4, które dzięki swojemu małemu rozmiarowi mieszczą się w najmniejsze torebki.
Trzeba również pamiętać o standardowym, okresowym przeprowadzaniu kontroli prawidłowości działania sterylizatora – za pomocą testu Bowie & Dick - zawsze na pusty wsad i zawsze przed rozpoczęciem sterylizacji narzędzi danego dnia pracy.
Wiertła dentystyczne są wykorzystywane w krytycznych procedurach medycznych, a jednocześnie narażone są na silne i trudne do usunięcia zabrudzenia. Szczególnie kłopotliwe są pozostałości materiałów używanych do wypełnień – stąd konieczność stosowania, na etapie mycia, specjalnych preparatów ułatwiających rozpuszczanie i wymywanie tego rodzaju zanieczyszczeń.
Wiertła są jednocześnie delikatne i… niebezpieczne dla innych narzędzi. Delikatne, bo przez niewielkie wymiary ostrza i nacięć łatwo doprowadzić do ich uszkodzenia. Niebezpieczne – bo diamentowe lub wykonane z węglika końcówki mogą uszkodzić powierzchnię innych narzędzi. Dotyczy to przede wszystkim etapu mycia mechanicznego oraz sterylizacji. Dobrym rozwiązaniem są pojemniki i kasety z uchwytami pozwalającymi unieruchomić wiertło lub kilka wierteł, przy zachowaniu pełnej dostępności dla czynnika myjącego, a później – sterylizującego.
Współcześni lekarze mają do dyspozycji zaawansowane unity stomatologiczne z różnymi końcówkami (prostnice, kątnice i turbiny), przystosowane do osadzania wierteł i innych mikronarzędzi ścierających lub tnących. Większość zabiegów przeprowadzanych w jamie ustnej pacjenta wiąże się z naruszeniem szkliwa i zębiny, czyli tkanek martwych: usuwaniem ognisk próchnicy, opracowywaniem ubytków, opracowywaniem zębów przy protetyce. Podczas części zabiegów (szczególnie przy leczeniu kanałowym oraz chirurgii szczękowej) lekarz ingeruje również w miazgę i tkanki miękkie jamy ustnej. Istnieje więc bardzo duże ryzyko skażenia narzędzi szkodliwymi drobnoustrojami, bardzo wysoki jest też stopień narażenia pacjenta na zakażenie podczas zabiegu.
Utrudnieniem w procesie mycia, dezynfekcji i sterylizacji wierteł dentystycznych są ich niewielkie rozmiary i liczne mikroskopijne zagłębienia między ziarnami materiału trącego lub elementami tnącymi. W miejscach takich osadzają się resztki tkanek, pył ze szlifowanych wypełnień czy protez oraz pozostałości leków.
Końcówki wierteł mają różną wielkość, kształt i długość, pozwalając na dobór narzędzia odpowiedniego do charakteru zabiegu. Część z takich narzędzi ma charakter uniwersalny, uzupełnieniem instrumentarium stomatologa są zestawy wierteł do zabiegów endodontyczych (leczenia kanałowego), wiertła ortodontyczne, wiertła chirurgiczne, a także specjalistyczne ostrza do cięcia metalu i porcelany używane przy protetyce.
By uzyskać odpowiednią twardość, niezbędną przy obróbce tkanek twardych, wypełnień, a nawet porcelany lub metalu, konieczne są specjalne materiały.
We współczesnych gabinetach stomatologicznych powszechnie stosowane są wiertła z ostrzami pokrytymi sproszkowanym diamentem. Właściwości tego minerału pozwalają na precyzyjne wiercenie i szlifowanie, a dzięki różnicowaniu ziarnistości powłoki diamentowej uzyskuje się ostrza o specyficznych właściwościach, wskazanych przy konkretnych zabiegach.
Lekarze chętnie stosują też wiertła z węglika spiekanego (ściślej – z ostrzami wykonanymi z węglika wolframu albo tytanu). Mają jeszcze większą wytrzymałość i wykazują mniejszą podatność na zatykanie resztkami obrabianej tkanki lub materiałów dentystycznych.
Wiertła diamentowe, jak i te z węglika spiekanego można sterylizować a autoklawie, dbając o niezbędną kontrolę procesu.
Specyficzna budowa wierteł dentystycznych i ich szczególne narażenie na trudne do usunięcia zanieczyszczenia wymaga specjalnego traktowania – głównie na etapie mycia oraz pakowania. Większość pozostałych narzędzi używanych przez stomatologów można reprocesować dokładnie tak jak inne instrumenty. Wyjątkiem są lusterka stomatologiczne (narażone na uszkodzenie podczas mycia ultradźwiękami), końcówki unitów (prostnice, kątnice, turbiny - wymagające specjalnych czynności obsługowych, a także elementy wrażliwych urządzeń diagnostycznych.
Jak zwykle obowiązuje jedna, uniwersalna zasada: wszelkie wątpliwości dotyczące mycia, dezynfekcji i sterylizacji wierteł, narzędzi i akcesoriów, z pewnością rozwieje lektura dokumentacji przygotowanej przez producenta. Sprawdzonej wiedzy nigdy za wiele!