Ważność pakietów po sterylizacji - gdzie ją sprawdzić i jak pilnować?

Dekontaminacja narzędzi wielokrotnego użytku to jedna z podstawowych procedur sanitarnych w każdym szpitalu, ośrodku zdrowia, gabinecie lekarskim, salonie kosmetycznym czy innym zakładzie branży beauty. Czujność inspektorów Sanepidu motywuje do przestrzegania dobrych, bezpiecznych praktyk w zakresie wyjaławiania, ale nie możemy jednak zapominać, że samo mycie, dezynfekcja i sterylizacja narzędzi to nie wszystko.

Bardzo ważne jest również odpowiednie przechowywanie i dochowywanie bezpiecznego terminu magazynowania wyjałowionych pakietów. Czy wiesz jak sprawdzić ważność pakietów po sterylizacji?  

Spis treści:

1. 1. Ważność pakietów po sterylizacji
   2. Czas przechowywania wysterylizowanych narzędzi
   3. Tabela z czasami przechowywania pakietu po sterylizacji
   4. Data ważności wysterylizowanych narzędzi
   5. Jak pilnować ważności wyjałowionych narzędzi?

Ważność pakietów po sterylizacji

Reguły dotyczące przechowywania wysterylizowanych pakietów nie są skomplikowane. Przede wszystkim należy ograniczyć ryzyko uszkodzenia opakowania sterylizacyjnego, na przykład poprzez przecięcie czy nakłucie, ewentualnie – zamoczenie. Ważne, żeby pakiety były złożone w wyznaczonym miejscu, w suchym, chronionym przed kurzem zamykanym magazynie, szafie lub szufladzie (w zależności od wielkości placówki). Nie należy składować wysterylizowanych narzędzi z innymi przedmiotami lub materiałami wykorzystywanymi w codziennej działalności.

Pakiety powinny być ułożone równo – tak, by pobieranie kolejnego zestawu nie powodowało naruszenia pozostałych opakowań lub powodowało upadek na podłogę. W razie upadku, nawet przy pozornym zachowaniu całości opakowania, narzędzia należy poddać ponownej sterylizacji.

Jeżeli istnieje konieczność transportowania jałowych materiałów medycznych (np. do wykonania zabiegu u pacjenta w domu), pakiety należy dodatkowo zabezpieczyć opakowaniami foliowymi, ograniczającymi ryzyko naruszenia sterylności.

Czas przechowywania wysterylizowanych narzędzi

Trudno określić, jak długo opakowanie pakietu sterylizacyjnego zachowa swoje właściwości i będzie chroniło zawartość przed skażeniem czynnikami zewnętrznymi. Dlatego, zachowując spory margines bezpieczeństwa, określono rekomendowane czasy przechowywania wyjałowionych narzędzi – w zależności od typu opakowania.

W artykule pt. „Czynniki warunkujące okres przydatności wyrobów medycznych” (Ogólnopolski Przegląd Medyczny, 11/2013) Dorota Kudzia-Karwowska ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, podaje przykładowe terminy przydatności pakietów sterylizacyjnych, stosowane w polskich szpitalach. I tak na przykład: dla zestawów opakowanych w podwójny papier krepowy jest to miesiąc, pakiety w typowych rękawach papierowo-foliowych przechowuje się maksymalnie 3 miesiące, kontenery narzędziowe z podwójną pokrywą i filtrem skutecznie chronią przez pół roku, a ważność zestawów narzędziowych w podwójnym rękawie foliowo-papierowym określa się na 24 miesiące.

Jeżeli zależy nam na przedłużeniu czasu przechowywania, musimy skorzystać z dodatkowego zabezpieczenia. Przykładem takiego opakowania są torebki samoprzylepne do transportu Sterim.

Pomocą w określeniu czasu przechowywania wysterylizowanych narzędzi mogą być tabele punktowe, za pomocą których, wychodząc od podstawy jaką jest rodzaj opakowania sterylizacyjnego, dodaje się kolejne punkty za dodatkowe zabezpieczenia, sposób przechowywania i lokalizację magazynu. Całkowita liczba punktów pozwala wyznaczyć czas przechowywania, mieszczący się między 24 godzinami a 5 latami. Czas przechowywania jałowych pakietów z narzędziami wielokrotnego użytku liczy się od momentu przeprowadzenia sterylizacji.

Pamiętaj jednak, by dopytać producenta opakowań o czas gwarantujący utrzymanie sterylności zawartości pakietu.

Tabela z dopuszczalnymi czasami przechowywania pakietu po sterylizacji

Źródło: Ogólne Wytyczne 2011 r. Sterylizacji Wyrobów Medycznych. Warszawa 2011, str. 52-54

Źródło: Ogólne Wytyczne 2011 r. Sterylizacji Wyrobów Medycznych. Warszawa 2011, str. 52-54

Data ważności wysterylizowanych narzędzi

Skupmy się na sterylizacji wykonywanej w gabinetach lekarskich i salonach urody. Zasadą jest umieszczanie daty ważności na opakowaniu pakietu. Do tego celu stosowane są etykiety samoprzylepne (np. etykiety samoklejące Sterim). Etykiety są kompatybilne z metkownicą, która na bieżąco nanosi na kolejne etykiety aktualną datę (wraz z dodatkowymi danymi, wymaganymi w procedurach dokumentacyjnych), a następnie nakleja etykietę na opakowanie. Wobec braku metkownicy opisy na etykiety można nanosić ręcznie – za pomocą  markera odpornego na warunki fizyczne wyjaławiania.

Jak pilnować ważności wyjałowionych narzędzi?

W dużych placówkach, dysponujących własnymi centralnymi sterylizatorniami, coraz częściej stosowane są zaawansowane systemy informatyczne, łączące urządzenia na kolejnych etapach reprocesowania, magazynowania i wykorzystania narzędzi. Daje to, obok eliminacji błędów w dokumentacji i usprawnieniu pracy, możliwość precyzyjnego zarządzania obrotem narzędziami, w tym – monitorowania daty ważności wyjałowionych pakietów.

W małych placówkach nie ma potrzeby stosowania takich rozwiązań. Tutaj podstawą jest nawyk prawidłowego układania kolejnych pakietów tak, by zachować regułę używania w pierwszej kolejności zestawów narzędzi o krótszej dacie ważności.

Co ważne, przekroczenie daty ważności choćby o jeden dzień dyskwalifikuje cały pakiet, nawet jeżeli był przechowywany we wzorcowych warunkach.