Zasady dotyczące sterylizacji materiałów medycznych są uniwersalne. Te same normy i ogólne zalecenia obowiązują w małych gabinetach lekarskich, większych przychodniach i dużych szpitalach klinicznych. Różnice – choćby z racji wielkości placówki i ilości reprocesowanych narzędzi, mogą dotyczyć używanych metod, urządzeń czy preparatów, ale podstawowym kryterium decydującym o zakresie dekontaminacji i tak jest klasyfikacja potencjalnego zagrożenia. Wiadomo – wszędzie tam, gdzie dochodzi lub może dojść do naruszenia ciągłości tkanki, konieczna jest pełna sterylizacja.
Spis treści:
Okulistyka jest jedną z tych dziedzin medycyny, w których wyjaławianie narzędzi jest koniecznością. Instrumenty stosowane w diagnostyce i podczas okulistycznych zabiegów chirurgicznych należą do wyrobów wysokiego ryzyka (zgodnie z klasyfikacją Spauldinga). Prawdopodobieństwo naruszenia delikatnej i wrażliwej na zakażenie struktury, jaką jest błona śluzowa oka, jest duże, dlatego konieczne jest zachowanie rygorystycznych procedur.
Specyficzne cechy narzędzi okulistycznych są przesłanką zarówno do wdrożenia specjalnych procedur, jak i stosowania szczególnych typów preparatów, urządzeń czy akcesoriów. Dotyczy to praktycznie wszystkich etapów dekontaminacji materiałów medycznych.
Na etapie mycia i dezynfekcji narzędzi okulistycznych wskazane jest używanie szczotek o delikatnym, cienkim włosiu, mat silikonowych typu „jeżyk”, osłonek do narzędzi, a automatyczne myjnie-dezynfektory muszą być wyposażone w uchwyty pozwalające na bezpieczne unieruchomienie narzędzi.
Ważny jest również stosowany detergent – by zapewniał dobrą penetrację narzędzi kanałowych i skutecznie usuwał biofilm z miejsc trudnodostępnych. Nie jest wskazane używanie środków w formie proszku, istnieje bowiem ryzyko niedostatecznego rozpuszczenia substancji, czego efektem może być zablokowanie drożności mytego narzędzia. Oczywiście preparat musi charakteryzować się kompatybilnością materiałową.
Do sterylizacji właściwej narzędzi okulistycznych powinny być używane sterylizatory z programami do mikronarzędzi, wytwarzające frakcjonowaną próżnię wstępną. Zapewnia to skuteczne usuwanie powietrza z komory autoklawu i gwarantuje dobrą penetrację pary wodnej. Szczególnie w przypadku elementów rurowych o bardzo małych przekrojach ma to kluczowe znaczenie dla powodzenia procesu.
W opracowaniu Polskiego Stowarzyszenia Sterylizacji Medycznej znajdujemy też zalecenia dotyczące opakowań sterylizacyjnych. Muszą być one wysokiej jakości, by do absolutnego minimum ograniczyć ilość pyłów i cząstek wypłukiwanych z tworzywa podczas sterylizacji. Możemy tu dodać, że najlepiej używać certyfikowanych opakowań sterylizacyjnych od sprawdzonego producenta – na przykład torebek lub rękawów do sterylizacji Sterim.
Oczywiście te „szczególne potrzeby” nie mają wpływu na uniwersalne zasady i wymagania dotyczące mycia, dezynfekcji i sterylizacji materiałów medycznych. Nie można więc zapominać o stosowaniu odpowiednich preparatów dezynfekcyjnych, o używaniu testów przy myciu maszynowym, o umieszczaniu wskaźników kontroli sterylizacji (jak zwykle polecamy produkty marki Sterim, np. testy typu 5 Control 5), o dokumentowaniu cykli sterylizacji, oznaczaniu terminu ważności pakietów i odpowiednim ich przechowywaniu.
Narzędzia okulistyczne wykorzystywane są zwykle podczas zabiegów wymagających dużej precyzji i należą do grupy mikronarzędzi. Stąd ich specyficzne cechy - niewielkie rozmiary, wrażliwość na uszkodzenia i duża ilość elementów sprawiających dodatkowe kłopoty w trakcie reprocesowania. W specjalnym opracowaniu, poświęconym sterylizacji w okulistyce, opublikowanym przez Polskie Stowarzyszenie Sterylizacji Medycznej, podawane są przykłady całych narzędzi lub ich elementów trudnodostępnych dla dekontaminacji. Są to:
- kapilary (elementy rurowe o bardzo małym przekroju),
- sprężyny,
- śrubki,
- zawiasy,
- zamki,
- instrumenty z przesuwanym trzonkiem lub przesuwanym zamkiem rurkowym,
- nacięcia na częściach chwytnych narzędzi (zapobiegające wyślizgiwaniu się z ręki).
Autorzy wspomnianego opracowania zaznaczają, że delikatna konstrukcja i podatność na uszkodzenia przysparzają użytkownikom narzędzi okulistycznych wiele trudności. Sugerują też, by najtrudniejsze (do dekontaminacji) narzędzia były w miarę możliwości zastępowane jednorazowymi odpowiednikami, a wymiana instrumentarium wielorazowego była częstsza niż w innych przypadkach.