Spis treści
1.Do czego służy endoskop
2.Budowa endoskopu medycznego
3.Endoskopy sztywne
4.Endoskopy giętkie
5.Endoskopy wyspecjalizowane, do gastroskopii i kolonoskopii
6.Endoskopy i akcesoria
Endoskop pozwala na bezpośrednie zapoznanie się ze stanem narządów wewnętrznych. Bardzo często stosowane są w gastroenterologii, laryngologii czy ortopedii. Dzięki coraz większej precyzji systemów optycznych w endoskopach, możliwe jest wykrycie nawet niewielkich zmian tkanek, a także pobranie próbek do badania histopatologicznego. Ma to duże znaczenie w leczeniu nowotworów – reakcja na wczesnym etapie rozwoju choroby pozwala na skuteczne wyleczenie pacjenta. Mikronarzędzia w endoskopach pozwalają również na wykonywanie małoinwazyjnych zabiegów chirurgicznych.
W przeciwieństwie do diagnostyki wykorzystującej promieniowanie X (promienie rentgenowskie) albo ultradźwięki (USG), nie mamy tutaj do czynienia z obrazem powstającym na skutek analizy zachowania się fal elektromagnetycznych. Endoskop jest przyrządem optycznym: operator korzystający z endoskopu po prostu widzi badany fragment organizmu, podświetlony specjalnym źródłem światła.
Prymitywne endoskopy wykorzystywały światło słoneczne, później źródłem światła były lampy gazowe, żarówki, a współcześnie służą do tego zaawansowane systemy oparte na diodach LED.
Na początku do obserwacji służyło… gołe oko lekarza. Wprowadzony z czasem układ soczewek był już dużym postępem, a prawdziwą rewolucją było zastosowanie światłowodów, które pozwoliły na zbudowanie endoskopu giętkiego. W latach 80 ubiegłego wieku do użycia wprowadzono wideoskop, w którym obraz z miniaturowej kamery na końcu przewodu przekazywany jest bezpośrednio na monitor. Kolejne dekady upłynęły na udoskonalaniu obrazu i systemu dostarczającego światło, unowocześnianiu rozwiązań pozwalających na wykonywanie zabiegów chirurgicznych i zwiększaniu ergonomii urządzeń.
To współczesna wersja przyrządów sprzed setek lat, wyposażona w sztywny tubus, głowicę ze źródłem światła oraz systemem optycznym. Stosowane są najczęściej w diagnostyce i chirurgii laryngologicznej (badanie nosa, gardła, ucha), w badaniach pęcherza moczowego, brzucha, narządów klatki piersiowej i badaniach stawów. Są nieodzowne w niektórych specyficznych zastosowaniach, natomiast nie dają takich możliwości jak endoskopy giętkie.
Ich zaletą jest możliwość badania i operowania organów o złożonej budowie, a przy tym mniejsza inwazyjność dla pacjenta. Przewód endoskopu mieści w sobie nie tylko przewód kamery, światłowód doprowadzający światło z zewnętrznego źródła oraz kanał roboczy do wprowadzania mikronarzędzi, ale też specjalne cięgna, dzięki którym operator może precyzyjnie nakierowywać końcówkę w trudnodostępne miejsca.
Sprzęt do endoskopii jest nieustannie unowocześniany. Pojawiają się systemy dające coraz większą precyzję, jeszcze lepszy obraz, stają się wygodniejsze w obsłudze. Jednocześnie wprowadzane są kolejne udoskonalenia w poszczególnych typach endoskopów.
Przykładem wyspecjalizowanego rozwiązania może być system Water Jet dostępny w endoskopach do gastroskopii (gastroskopach) i kolonoskopii (kolonoskopach) firmy SonoScape. Woda pod ciśnieniem, wypływająca ze specjalnej dyszy na końcówce gastroskopu lub kolonoskopu, usuwa zanieczyszczenia, które mogą zakłócać obraz podczas badania. Rozwiązanie jest dostępne endoskopoach wszystkich serii w standardzie.
Zachowanie odpowiedniego poziomu higieny podczas badań za pomocą endoskopu od zawsze było wielkim wyzwaniem. Endoskop jest przyrządem używanym wielokrotnie, często u osób chorych, a jego złożona i delikatna budowa uniemożliwia przeprowadzenie popularnej sterylizacji parowej. Konieczne jest zastosowanie specjalnych metod, środków i akcesoriów. Ale o nich opowiemy w jednym z następnych artykułów.