Sterylizacja materiałów medycznych jest jednym z podstawowych obowiązków sanitarnych w każdej placówce ochrony zdrowia, gabinecie kosmetycznym, salonie urody czy tatuażu. Jednak, obok starannego mycia, dezynfekcji i sterylizacji narzędzi wielokrotnego użytku, równie ważne jest ich odpowiednie przechowywanie po zakończeniu procesu wyjaławiania. Dotyczy to zarówno miejsca przechowywania sterylnych pakietów, jak i okresu ich ważności.
Spis treści:
1. Miejsce przechowywania narzędzi po sterylizacji
2. Wskazania i przeciwwskazania dotyczące przechowywania narzędzi w gabinetach
3. Wyznaczanie czasu ważności pakietów sterylnych
4. Jak wydłużyć okres ważności wysterylizowanych pakietów?
Zalecenia dotyczące magazynowania sterylnych materiałów medycznych znaleźć można w opracowaniu „Ogólne wytyczne dla wszystkich podmiotów wykonujących procesy dekontaminacji, w tym sterylizacji wyrobów medycznych i innych przedmiotów wielorazowego użytku wykorzystywanych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych oraz innych czynności, podczas których może dojść do przeniesienia choroby zakaźnej lub zakażenia”.
Dokument przygotowali eksperci Stowarzyszenia Higieny Lecznictwa, Polskiego Stowarzyszenia Sterylizacji Medycznej oraz Narodowego Instytutu Leków.
Zgodnie z tym standardem wysterylizowane materiały medyczne powinny być przechowywane w takich warunkach, które uniemożliwiają uszkodzenie opakowania poprzez przecięcie, nakłucie lub zamoczenie.W zależności od wielkości i charakteru placówki medycznej będzie to specjalnie zaprojektowany i wyposażony magazyn, wydzielone pomieszczenie, zamykana szafa lub szuflada. Oczywiście w przypadku małych gabinetów lekarskich i salonów branży beauty w grę wchodzi to ostatnie rozwiązanie.
Podstawową zasadą jest przechowywanie sterylnych pakietów razem z innymi sterylnymi pakietami. Niedopuszczalne jest składowanie ich wraz ze skażonymi narzędziami bądź innymi materiałami/przedmiotami wykorzystywanymi w działalności gabinetu.
Szafy i szuflady muszą być szczelnie zamykane, czyste i suche, chroniące przed brudem, kurzem i wilgocią. Miejsce to powinno być odseparowane od źródeł wody oraz pojemników z płynami (w tym dozowników mydła, środków dezynfekcyjnych, leków). Zamoczenie opakowania papierowego, papierowo-foliowego, włókninowego lub TYVEK, praktycznie dyskwalifikuje cały pakiet.
Z podobnego powodu z miejsca przechowywania należy pobierać tylko tyle narzędzi, ile jest potrzebnych do wykonania jednej procedury. Podczas zabiegu może dojść do przypadkowego zamoczenia wodą czy preparatem dezynfekcyjnym, a nawet na skutek rozprysku materiału biologicznego.
Pakiety w szafach lub szufladach należy układać w taki sposób, by przy pobieraniu kolejnego zestawu nie upuścić narzędzi na podłogę. Eksperci wskazują, że nawet niegroźny upadek, nie pozostawiający żadnych śladów na opakowaniu, powinien być przesłanką do ponownej sterylizacji.
Czas ważności pakietów sterylnych zależy od rodzaju i sposobu opakowania narzędzi, wskazówek producenta opakowania, rodzaju opakowania ochronnego, warunków przechowywania oraz warunków ewentualnego transportu.
We wspomnianych „Wytycznych…” znaleźć można przejrzystą tabelę oceny punktowej czasu przechowywania materiałów medycznych po sterylizacji. Wystarczy podsumować punkty odpowiadające rodzajowi stosowanego opakowania, ewentualnemu dodatkowemu zabezpieczeniu, miejscu przechowywania i lokalizacji. Sumę punktów należy porównać ze skalą w kolejnej tabeli i odczytać wartość dopuszczalnego czasu przechowywania.
Najwięcej punktów pojawia się przy najbardziej zaawansowanych metodach przechowywania (kontenerach sterylizacyjnych) oraz przy specjalnie zaprojektowanych magazynach sterylnych. Są to rozwiązania typowe dla dużych placówek medycznych (szpitale, kliniki), więc osiągnięcie takiego czasu przechowywania wyrobów w przypadku małego gabinetu jest niemożliwe.
Możemy przyjąć, że w typowej małej placówce i przy popularnych metodach sterylizacji, opakowania sterylizacyjne w formie papierowo-foliowych torebek samoklejących, magazynowanie w zamkniętej szufladzie w gabinecie, okres ważności pakietu to 3 miesiące.
Istnieje prosta metoda znaczącego wydłużenia okresu ważności jałowych narzędzi. Zastosowanie zamkniętej torebki ochronnej w cytowanej tabeli „wycenione jest” aż na 400 punktów. A to oznacza, że okres przechowywania pakietu w małym gabinecie można wydłużyć z 3 miesięcy nawet do 2 lat.
Oczywiście w większości przypadków nie jest to potrzebne, jednak – szczególnie w przypadku mniejszych placówek, stosujących stosunkowo rzadko jakiś rodzaj narzędzi, możliwość dłuższego ich przechowywania ma duże znaczenie. Samoprzylepne ochronne torebki foliowe znaleźć można również w ofercie sklepu sterim.eu. Są proste w użyciu i z powodzeniem mogą być stosowane również jako dodatkowe zabezpieczenie pakietu podczas transportu (np. w torbie lekarskiej czy na wyposażeniu mobilnego gabinetu podologicznego).